Engin Denizlerde Keşif ve Tutku

Bu yazı 21.05.2021 tarihinde Cumhuriyet Kitap Ekinde yayımlanmıştır.

https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/engin-denizlerde-kesif-ve-tutku-1837791

Engin denizlerde keşif ve tutku

Piri Reis’le Açık Denizde, Arslan Sayman’ın yazdığı, Deniz Üçbaşaran’ın resimlediği ve Kırmızı Kedi Çocuk etiketiyle okurla buluşan bir keşif romanı.

“Yeryüzünde keşfedilmemiş bir yer kalmış mıdır?” sorusuyla okuruna hoş geldin diyen yazar, sizi bir anda kitaba çekiyor ve okurun içindeki kâşife de selam çakıyor.

Anne ve babasıyla yaşayan kahramanımız Azra, elinde atlası, sorusunun peşine düşer ve araştırmaya başlar. Hiç ayak basılmadık yerleri arar ama kendi yaşam alanını bile yeterince tanımadığını fark eder. Kitabın bu kısmında yazar, çocukları kendi kişisel dünya haritası konusunda düşündürtür. Bu çok önemli. Çünkü büyük şehirlerde yaşayan çocukların büyük çoğunluğu da bu durumda. Sokaklarını, caddelerini tanımıyorlar. Sabahın erken saatinde arabalarla veya servislerle okullara giden çocuklar kendi çevresinin farkında değil. Mahalledeki bakkalı, kasabı, terziyi bilmeden büyüyor. Dünyanın farklı kentlerini ziyaret edip tanırken, kendi yaşam alanından habersiz yetişiyor.

Hikâyeye dönersek Azra, çevredeki pek çok insanın, “Keşfedilmemiş yer kalmadı, keşifler çağı bitti, internet çağı başladı,” sözleriyle anlaşılamadığını düşünür ve yalnızlaştığını hisseder. Neyse ki anne ve babası, sonrasında da gezmeyi pek seven teyzesi onu destekler ve iyi hissetmesini sağlar. Arkadaşı Doruk da, “Dedem yeryüzünde keşfedilmemiş bir sürü yer olduğunu söyledi,” deyince, Azra da kâşiflikten vazgeçmemesi gerektiği anlar. Doruk’un dedesiyle tanışır. Kartografi Profesörü Pertev Dede’nin sözleriyle iyice yüreklenir. “Azra, keşifler bitmez. Sen yeter ki keşfetmek iste!” 

Azra keşfetme tutkusuyla okulda Kaşifler Kulübü kurmayı önerir, arkadaşları bu fikre bayılır ve Piri Reis Kâşifler Kulübü’nü kurarlar. Azra araştırmaya devam eder. Ünlü denizci Piri Reis ve onun büyük eseri Kitab-ı Bahriye ile tanışır. Haritacılık konusuna bu kadar kafa yorunca, kişisel haritadan zihinsel haritaya pek çok yeni kavramla karşılaşır. Piri Reis’in peşine takılan Azra, Piri Reis’in haritasını çizmesinin 500. yılı kapsamında bir sergi düzenlendiğini öğrenir. Kâşifler Kulübü’nün yeni yol haritası belli olmuştur.

Tarihsel kurguda yazmak ya da tarihte yaşamış kişileri hikâye içinde anlatmak her zaman çocuk edebiyatının bir parçası olmuştur. Didaktik ve sıkıcı olmadan yazabilmek çok zor olsa da önemi büyüktür. Tarihsel kurgu da denen bu türün mükemmel örnekleri heyecanlı bir öyküyle tarihsel gerçekleri birleştirme sanatını kusursuzca yerine getirir. Piri Reis’le Açık Denizde de olduğu gibi. Arslan Sayman okurunu merak ve serüven duygusundan koparmadan bilgileri yerleştirip, öğrenme isteklerini  beslemiş. Deniz Üçbaşaran’ın incelikli çizimleriyle derinleşen hikâyede, Piri Reis’le ilgili bilinmesi gerekenler kurgu içine çok güzel serpiştirilmiş.

Kitabın sonuna eklenen sözlükte de denizciliğe dair pek çok kavramla karşılaşıyoruz.

Yazarın denize ve denizciliğe tutkusu başka bir kitabında daha karşımıza çıkıyor: Uzaklar.

2020 yılında Kırmızı Kedi Çocuk tarafından yayımlanan Uzaklar, mini minnacık bir kayığın, özgürlük arayışını anlatıyor. Kalamış Koyu’na dökülen Kurbağalıdere’de pinekleyen ama hayali, engin maviliklere açılmak olan bir kayığın hikâyesi.

Uzaklar, açık denizleri merak eder. Kendi küçük, hayalleri büyük Uzaklar, günün birinde arkadaşlarının yardımıyla açık denizlere açılmayı başarır. Özgürlüğüne düşkün minik bir kayığın açık denizdeki macerası nereye varacak dersiniz? Dev dalgalar, sert rüzgârlar bazen Sait Faik’e bazen de Nâzım Hikmet’e savuruyor. Uzaklar’ın duygularının aktarılışı, o kadar sahici ki onun için endişelenmeden edemiyorsunuz.

Arslan Sayman’ın karakterlerinde eksik olmayan keşif ve tutku, hikâyeleri okurken sizi de yüreklendiriyor, nereye yelken açsam diye düşündürtüyor.